Czy ryż jest zdrowy?

Najczęściej spożywamy biały ryż jednak coraz częściej próbujemy ryżu brązowego, czerwonego, czarnego, dzikiego. Na rynku można znaleźć także mąkę ryżową, olej ryżowy, mleko ryżowe, płatki ryżowe a także syrop ryżowy.
W zależności od ilości amylozy ryż można podzielić na ten bardziej klejący po ugotowaniu (krótkoziarnisty) lub bardziej sypki (długoziarnisty, basmati, brązowy, dziki).

Ryż to głównie węglowodany (90%), znikomą część stanowi białko (6,8g-8,5g/100 g produktu) oraz tłuszcz.  Ryż to także źródło błonnika (biały ryż ma go najmniej, najwięcej zaś jest w ryżu czarnym i dzikim), który wpływa korzystnie na perystaltykę jelit i mikroflorę jelitową.  Pełnoziarniste odmiany ryżu zawierają witaminy (wit. z grupy B, wit. E) oraz składniki mineralne (mangan, selen, magnez, miedź, cynk, żelazo).
Niestety w ryżu znajdują się również metale ciężkie, których spożycie jest groźne dla organizmu. Najbardziej narażone są populacje, dla których ryż stanowi główne źródło diety. Na tle innych zbóż, ryż gromadzi więcej rtęci oraz arsenu, który zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór płuc, skóry oraz pęcherza moczowego.

Kolorowe odmiany ryżu jak czarny, czerwony i dziki zawierają ważne dla człowieka antyoksydanty jak kwasy fenolowe, wit. E, antocyjany czy kwas fitynowy. Ich zadaniem jest wymiatanie wolnych rodników z organizmu . Mają także działanie antynowotworowe, antyzapalne, antygrzybiczne oraz antybakteryjne.

Wszystkie odmiany ryżu zawierają bardzo mało sodu, co jest korzystne z punktu widzenia profilaktyki nadciśnienia tętniczego. Już częściowe zastąpienie pieczywa ryżem może przynieść korzystny efekt jakim jest obniżenie wartości ciśnienia skurczowego. Duża zawartość magnezu również wpływa korzystni na obniżenie ciśnienia tętniczego.

Ryż zwłaszcza czarny oraz dziki może przynieść korzystny efekt w leczeniu kamicy nerkowej, w której kamienie zbudowane są ze szczawianu wapnia lub z fosforanu wapnia. Kwas fitynowy w ryżu pełnoziarnistym zmniejsza wchłanianie niektórych związków mineralnych w tym wapnia.

Biały ryż jest wskazany podczas występowania biegunki ze względu na małą zawartość błonnika, który może podrażniać błonę śluzową jelit.

Pełnoziarnisty ryż ze względu na wysoką zawartość błonnika może być stosowany w cukrzycy. Jego niski indeks glikemiczny zapobiega dużemu wahaniu glukozy we krwi. Pełnoziarniste odmiany obniżają stężenie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL co jest istotne w profilaktyce chorób układu krążenia w tym miażdżycy.

„Ryż to zdrowie – prawda czy mit?”, Z. Zdrojewicz, A. Jagodziński, M. Kowalik, Med. Rodz. 2017; 20(1): 53-59