Światowy Dzień Otyłości 04.03.
Otyłość to choroba cywilizacyjna XXI wieku określana mianem epidemii, która charakteryzuje się nadmierną masą ciała oraz tkanki tłuszczowej co skutkuje pogorszeniem stanu zdrowia a nawet stanowi zagrożenie dla życia.
Zgodnie z wytycznymi WHO (World Health Organization) parametrem służącym do oceny prawidłowej masy ciała jest BMI (Body Mass Index). Prawidłową masę ciała stwierdza się wtedy, gdy BMI wynosi 18,5-24,9. Wartość BMI powyżej 30 stanowi o I stopniu otyłości, wartość BMI powyżej 35 stanowi o II stopniu otyłości natomiast wartość BMI powyżej 40 świadczy o III stopniu otyłości a więc o otyłości olbrzymiej.
BMI nie jest jednak parametrem idealnym ponieważ nie uwzględnia płci, wieku, czasu trwania otyłości czy też rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. Dlatego dodatkowo powinno się wykonać pomiar obwodu talii oraz bioder (wskaźnik WHR – Waist-Hip Ratio) lub też pomiar metodą bioimpedancji elektrycznej, za pomocą której można poznać wartość m.in. tkanki tłuszczowej, tkanki mięśniowej oraz wody.
Otyłość można również podzielić na dwa typy:
- Typ „jabłko” – otyłość trzewna, wisceralna, w której tkanka tłuszczowa odkłada się głównie wewnątrz jamy brzusznej. Ten typ występuje częściej u mężczyzn.
- Typ „gruszka” – otyłość pośladkowo-udowa, gynoidalna, w której tkanka tłuszczowa odkłada się głównie w okolicy pośladków i ud. Ten typ występuje częściej u kobiet.
Do głównych przyczyn otyłości zalicza się przede wszystkim nadmierną podaż energii wraz z pożywieniem w stosunku do dziennego zapotrzebowania oraz niedostateczną aktywność fizyczną lub jej brak. Wskazuje się również czynniki genetyczne, psychologiczne (stres, nerwica) czy też farmakologiczne (kortykosteroidy, insulina, leki przeciwdepresyjne).
Coraz więcej osób spędza wolny czas przed telewizorem, komputerem, telefonem lub też korzysta z rozwiązań cywilizacyjnych jak winda, samochód, elektryczne hulajnogi. Dodatkowo spożywana żywność jest wysokokaloryczna, zawierająca ogrom tłuszczów i cukrów. Do tego wszystkiego dochodzą niewłaściwe nawyki żywieniowe jak: jedzenie w pośpiechu, brak przerw między posiłkami, częste dojadanie, obfite posiłki, spożywanie posiłków wysokoprzetworzonych, brak śniadań. Dieta wielu osób jest uboga w warzywa i owoce będące źródłem błonnika oraz witamin a wartościowe produkty pełnoziarniste są zastępowane przez pszenne odpowiedniki, które poza wysoką ilością cukrów i kalorii nie zawierają zbyt wielu cennych składników.
Otyłość zwiększa ryzyko zachorowania na: choroby układu sercowo-naczyniowego (zwał, udar, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroby zatorowo-zakrzepowe), cukrzycę typu II, dyslipidemię, stłuszczenie wątroby, osteoporozę, zespół policystycznych jajników, kamicę pęcherzyka żółciowego, bezdech senny, zaburzenia oddychania, zapalenie trzustki, bezpłodność a także nowotwory w tym nowotwór jelita grubego, jajnika czy też piersi. Wszystkie te powikłania otyłości obniżają jakość życia a niektóre z nich mogą być śmiertelne.
Leczenie otyłości jest długim i skomplikowanym procesem, w którym powinni brać udział lekarze, dietetycy oraz psycholodzy. To trudny czas wymagający wielu wyrzeczeń i wytrwałości w dążeniu do celu. Najważniejszymi elementami leczenia otyłości są; indywidualnie dostosowana dieta oraz aktywność fizyczna, które w połączeniu mogą przynosić pożądane rezultaty. Dieta powinna uwzględniać nie tylko otyłość ale również choroby współwystępujące oraz dolegliwości z którymi zgłasza się Pacjent, stan psychiczny, przyjmowane leki oraz suplementy diety, alergie i nietolerancje pokarmowe, sytuację finansową jak i preferencje smakowe. Czasami rozważa się również interwencję chirurgiczną polegającą na resekcji części żołądka (leczenie bariatryczne).
Jadłospis ułożony w celu leczenia otyłości powinien zawierać produkty z pełnego ziarna, owoce i warzywa, oleje roślinne, nabiał, chude mięso, orzechy i ryby. Ważne jest ograniczenie lub też wyeliminowanie tłustych mięs i tłuszczów zwierzęcych, utwardzanych margaryn, serów żółtych, pleśniowych, topionych, dojrzewających, słodyczy, ciast, ciastek, słonych przekąsek, napojów kolorowych, produktów przetworzonych oraz alkoholu. Pamiętać należy także o spożywaniu 4-5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu oraz o odpowiednim nawodnieniu.
Unikać należy wszelkich diet-cud, za pomocą których szybko możemy zgubić kilogramy. Dlaczego?
Trzeba pamiętać, że diety te często są niedoborowe i nie dostarczają organizmowi potrzebnych witamin, składników mineralnych, kwasów tłuszczowych omega-3 czy też antyoksydantów, które także odgrywają ważną rolę w terapii otyłości. Wadą takich diet jest również występowanie efektu jojo, podczas którego kilogramy, których się pozbyliśmy, szybko wrócą z nawiązką.
Bardzo ważnym elementem walki z otyłością jest jej profilaktyka oraz promowanie zdrowego żywienia przede wszystkim w szkołach oraz w pracy z najmłodszymi. Celem edukacji jest wsparcie w podejmowaniu odpowiednich wyborów oraz decyzji dotyczących odżywiania.
