Schizofrenia to choroba psychiczna, która charakteryzuje się zaburzeniami myślenia i postrzegania oraz niedostosowanym afektem.
Objawami schizofrenii są: urojenia, dziwne zachowania, omamy, wycofanie z życia społecznego, trudności w komunikacji, brak reakcji na bodźce, apatia.
Przebieg choroby jest różny i nie u każdego występują takie same objawy. Pacjenci ze schizofrenią często nie mogą kontrolować własnego postępowania a kontakt z nimi jest utrudniony.
Czynnikami predysponującymi do zachorowania są m.in.: szkodliwe czynniki środowiskowe w okresie prenatalnym i perinatalnym, niedobory żywieniowe w tym okresie, niedostateczna ilość kwasu foliowego, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, żelaza, retinoidów i witaminy D.
Nadwaga i otyłość to nieodłączne problemy osób cierpiących na choroby psychiczne co predysponuje dodatkowo do wystąpienia chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, miażdżycy, nowotworów oraz nadciśnienia tętniczego. Badania pokazują, że nawet u osób z prawidłowym BMI, chorych na schizofrenie wartość tkanki tłuszczowej trzewnej jest większa niż w grupie kontrolnej.
Leczenie schizofrenii polega na długotrwałym przyjmowaniu środków farmakologicznych. Największy przyrost masy ciała występuje w ciągu miesiąca od rozpoczęcia terapii i może wynosić ok. 0,5-5 kg w ciągu 10 tygodni. Występująca nadwaga/otyłość jest związana z zaburzeniami szlaków metabolicznych co skutkuje obniżoną wrażliwością na insulinę i zwiększoną produkcją glukozy w wątrobie. Możliwe, że dochodzi również do wzrostu stężenia greliny – hormonu odpowiedzialnego za zwiększenie apetytu. Nie zaobserwowano korelacji między przyrostem masy ciała a wysokością dawki stosowanego leku.
Pacjenci chorzy psychicznie często są przygnębieni i przestraszeni możliwością nasilenia objawów choroby co przyczynia się do tego, że sięgają po środki poprawiające humor – jedzenie oraz używki. Pacjenci ze schizofrenią spożywają więcej tłuszczów nasyconych oraz cukrów prostych a mniej produktów bogatych w błonnik w przeciwieństwie do grupy kontrolnej. Przyrost masy ciała jest spowodowany również przez brak aktywności fizycznej.
W pracy z pacjentem chorującym na schizofrenię ważny jest prosty przekaz, który musi uwzględniać możliwość skupiania się pacjenta na przekazywanych wiadomościach. Zalecenia żywieniowe należy ciągle przypominać.
Należą do nich: regularność posiłków, więcej warzyw i owoców, mniej soli, mniej tłuszczów i mniej cukrów, więcej wody i ciemnego pieczywa czy kaszy. Należy również podkreślać jak destrukcyjny wpływ na zdrowie mają wszelkiego rodzaju używki oraz siedzący tryb życia. Tego typu działania mogą poprawić kondycje psychiczną pacjentów i zmieniają postrzeganie choroby przez nich samych oraz wspierających je rodzin.
„Otyłość u pacjentów ze schizofrenią”, M. Lech, L. Ostrowska, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 3 -103-111
