Przyczyna endometriozy nie jest do końca poznana jednak najnowsze badania wskazują, że może być to choroba z autoagresji, w której układ autoimmunologiczny niszczy komórki gospodarza.
Już w latach 80’ opisano ryzyko zwiększenia zachorowania na nowotwory i alergie u kobiet z endometriozą co może dowodzić słuszności tych badań.
Do rozwoju endometriozy przyczyniają się czynniki środowiskowe, genetyczne, hormonalne i immunologiczne. Endogennymi sprawcami endometriozy mogą być: leptyna i estrogen zaś substancje egzogenne zwiększające ryzyko zachorowania to m.in. pro-estrogenowe składniki występujące w środowisku np. ksenoestrogeny, środki grzybobójcze i chwastobójcze, tworzywa sztuczne, detergenty, bisfenol A i dioksyny (trwałe zanieczyszczenia organiczne). Największym odsetkiem chorujących na endometriozę w Europie charakteryzuje się Belgia, która jednocześnie jest krajem o najwyższym współczynniku zanieczyszczenia dioksynami. Głównym źródłem dioksyn zmagazynowanych w tkance tłuszczowej Chorych są produkty odzwierzęce jak mięso, ryby i nabiał.
Dieta może wpływać na nasilenie objawów endometriozy jak i brać udział w jej rozwoju dlatego też warto zwrócić uwagę na produkty, które mogą zwiększać lub zmniejszać ryzyko jej występowania.
Nasilenie objawów i zwiększenie ryzyka endometriozy: wysokie spożycie tłuszczu głównie trans oraz oleju palmowego (zwiększona ilość estrogenów we krwi), niekorzystna zmiana kwasów omega-6:omega-3 (nasilenie bólu menstruacyjnego, zmiany hormonalne i autoimmunologiczne), wysokie spożycie czerwonego mięsa.
Zmniejszenie objawów i ryzyka rozwoju endometriozy: błonnik, wielonienasycone kwasy tłuszczowe (zmniejszenie stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego), kwas tłuszczowy omega-3, większe spożycie zielonych warzyw i owoców, witamina C, E, A, antocyjany (owoce jagodowe, kapusta, czerwona fasola, bakłażan), flawony (seler, pietruszka, oliwki, morele, czerwona papryka), indolo-3-karbinol (brokuł, kalarepa, brukselka, kapusta – chronią przed kumulacją szkodliwego estrogenu o silnym działaniu pronowotworowym), kwercytyna (czerwone owoce, czerwona papryka, borówki, jabłka, por, czosnek), witamina D (im wyższe stężenie witaminy D w surowicy krwi, tym mniejsze ryzyko zachorowania na endometriozę), cysteina (pistacje, nasiona słonecznika, rośliny strączkowe), suplementacja N-acetylocysteiny.
W związku z tym, że jest to choroba z autoagresji, przeprowadzono badanie dotyczące skuteczności diety bezglutenowej u Pacjentek z endometriozą. W badaniu wzięło udział 207 Chorych z ciężkimi i bolesnymi objawami endometriozy z bólem podczas miesiączki i współżycia oraz z bólem w miednicy mniejszej. Po 12 miesiącach eliminacji glutenu w diecie zaobserwowano zmniejszenie ilości objawów u 75% Pacjentek zaś 100% kobiet odczuło poprawę komfortu fizycznego i psychicznego.
Podsumowując, odpowiednia dieta, zawierająca związki biologicznie czynne będzie miała olbrzymi wpływ na przebieg
i ciężkość endometriozy.
„Leczenie żywieniowe w endometriozie”, D. Gier, Nowe Trendy w Dietetycje, Warszawa 2019, str. 33- 38
