Podwyższone stężenie cholesterolu jest coraz częstszym problemem, który jest odpowiedzialny za wiele incydentów sercowo-naczyniowych w tym udarów, zawałów, miażdżycy czy tętniaków. Z kolei te incydenty stanowią pierwszą przyczynę zgonów w Europie.
Ryzyko sercowo-naczyniowe ustala się m.in. na podstawie karty SCORE, która określa w procentach 10-letnie ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych biorąc pod uwagę płeć, wiek, wartość skurczowego ciśnienia tętniczego, stężenie cholesterolu całkowitego oraz palenie papierosów.
Podwyższone stężenie cholesterolu nie daje objawów przez długi czas a wykrywane jest zazwyczaj przypadkiem podczas innych badań okresowych. W celu wykrycia zaburzeń gospodarki lipidowej przeprowadza się badanie lipidogramu z surowicy krwi, w którego skład wchodzą: cholesterol całkowity, cholesterol HDL (dobry), cholesterol LDL (zły), triglicerydy a także od niedawna cholesterol nie-HDL.
Docelowe wartości frakcji cholesterolu LDL wynoszą <115 mg/dl dla ryzyka małego i umiarkowanego, <100 mg/dl dla ryzyka dużego i <70mg/dl dla ryzyka bardzo dużego.
Cholesterol frakcji HDL powinien wynosić minimalnie 45mg/dl u kobiet i minimalnie 50 mg/dl u mężczyzn, zaś stężenie triglicerydów powinno wynosić poniżej 150 mg/dl.
Podwyższone stężenie cholesterolu we krwi to hipercholesterolemia, która może być pierwotna (uwarunkowana genetycznie) oraz wtórna (efekt stosowania leków, objaw innych chorób m.in. niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, otyłość, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca…)
Do objawów hipercholesterolemii pierwotnej zalicza się żółtaki ścięgien, rąbek starczy rogówki czy też żółtaki powiek zaś hipercholesterolemia wtórna nie daje bardzo długo objawów a pierwszym z nich jest zazwyczaj wystąpienie udaru lub zawału.
Profilaktyka czy też leczenie (w początkowym etapie) hipercholesterolemii opiera się głównie na modyfikacji stylu życia, zdrowym odżywianiu, aktywności fizycznej. Następnie wdraża się leczenie farmakologiczne m.in. statyny, fibraty, żywice, inhibitory wchłaniania cholesterolu.
Jeśli chodzi o dietę bardzo ważne jest:
– ograniczenie kwasów tłuszczowych nasyconych (pochodzenia zwierzęcego), kwasów tłuszczowych trans (utwardzone margaryny, przetworzone mięso, słodycze, ciasta),
– ograniczenie kaloryczności diety,
– eliminacja alkoholu,
– zwiększenie spożycia błonnika (owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe),
– uzupełnianie diety w sterole roślinne (oleje roślinne, warzywa strączkowe),
– ograniczenie spożycia cukrów prostych,
– odpowiednia podaż kwasów tłuszczowych omega-3 (ryby, tran, olej lniany),
– ograniczenie soli kuchennej i przypraw zawierających glutaminian sodu,
– unikanie kolorowych napojów,
– unikanie żywności smażonej.
„Hipercholesterolemia – zmowa dzisiejszych czasów. Co zrobić by zapobiec jej konsekwencjom w świetle aktualnych zaleceń kardiologicznych”, K. Arent-Piotrowska, Probl. Hig. Epidemiol. 2018, 99 (2), 108-113
