Główną rolą trzustki jest wytwarzanie i wydzielanie enzymów trawiennych m.in. lipaza, amylaza, trypsyna (czynność zewnątrzwydzielnicza) oraz hormonów, biorących udział w regulacji stężenia glukozy we krwi m.in. insulinę, glukagon (czynność wewnątrzwydzielnicza).
Ostre zapalenie trzustki (OZT) charakteryzuje się nagłą aktywacją enzymów trzustkowych, które zaczynają działać w granicach komórek doprowadzając do samostrawienia organu. Objawem jest silny ból nadbrzusza, ponadto obserwowane są wymioty, temperatura ok. 40 stopni, przyspieszenie czynności serca, wzdęcia.
Postać lekka dotyka tylko trzustki natomiast postać ciężka może prowadzić do powstania zmian martwiczych oraz rozwoju powikłań (niewydolność nerek, krążenia) co pogarsza rokowanie. Dlatego ważna jest szybka diagnoza choroby. Nawracające OZT z upływem czasu może prowadzić do powstania przewlekłego zapalenia trzustki (PZT). Nawrót OZT jest uwarunkowany niewyeliminowaniem danego czynnika, który jest odpowiedzialny za schorzenie.
Przyczyny OZT:
Nadmierne spożywanie alkoholu, kamica żółciowa, urazy brzucha, zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej, wady rozwojowe trzustki i inne.
Diagnostyka:
Oznaczenie amylazy we krwi i moczu – im wyższe stężenie, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia OZT. Rozpoznanie ustala się gdy stężenie wznosi się pięcio- lub nawet dziesięciokrotnie powyżej górnej granicy normy. Kolejne badania to oznaczenie aktywności lipazy, USG, TK.
Żywienie:
W początkowej fazie OZT sposobem leczenia jest żywienie pozajelitowe, którego celem jest dostarczenie odpowiednich ilości płynów, elektrolitów oraz leków. Ten sposób leczenia utrzymuje się do 7 dni, gdyż dłuższa przerwa w żywieniu enteralnym prowadzi do zaniku kosmków jelitowych.. Najważniejsza jest jednak wczesna możliwość wprowadzenia żywienia dojelitowego lub doustnego co zmniejsza ryzyko powikłań, śmiertelność oraz przyspiesza leczenie. Początkowo zaleca się podawanie pokarmów ubogich w tłuszcze, zaś bogatych w białko i węglowodany. Dieta powinna być ubogo błonnikowa, lekkostrawna, kleikowata. Wraz z poprawą stanu zdrowia, można zwiększać objętość posiłków, a także zawartość tłuszczu w diecie.
